Căn bệnh xuất hiện từ thời La Mã cổ đại đến nay vẫn ám ảnh loài người
Bệnh ghẻ tồn tại hơn 2.500 năm, từ thời La Mã cổ đại. Nhiều người nghĩ bệnh do "ở bẩn", nên với điều kiện kinh tế hiện nay sẽ khó mắc. Tuy nhiên, thực tế đây lại là bệnh ngoài da phổ biến.
Bệnh ghẻ là bệnh lây, do một loại côn trùng ký sinh trên da gây nên, có tên là Sarcoptes scabiei, Hominis (cái ghẻ), có nơi còn gọi là con mạt ngứa (itch mite), thường hay gặp vào mùa xuân-hè. Bệnh do ghẻ cái gây nên, ghẻ đực không gây bệnh vì chết sau khi giao hợp.
Nhiễm bệnh ghẻ được phát hiện phổ biến và lưu hành khá rộng rãi ở khắp nơi trên toàn cầu. Khoảng 300 triệu trường hợp trên toàn thế giới bị ghẻ mỗi năm.
Bệnh lây do nằm chung giường, mặc quần áo chung, lây qua tiếp xúc da khi quan hệ tình dục… Hầu hết sự lây truyền bệnh ghẻ xảy ra mang tính chất gia đình vì nếu một thành viên trong nhà bị bệnh ghẻ thì khả năng những người khác trong gia đình sẽ dễ mắc bệnh theo.
Ở những nước kém phát triển, điều kiện dinh dưỡng và vệ sinh kém, bệnh có thể lây thành dịch ở các đơn vị tập thể như ở các đơn vị tân binh mới nhập ngũ, trại giam, vùng dân cư đông đúc, nhà ở chật hẹp, thiếu vệ sinh.
Ghẻ cũng là một da phổ biến ở nước ta. Bệnh tuy không gây hậu quả nghiêm trọng về sức khỏe, nhưng nếu không được điều trị chu đáo, bệnh sẽ gây ra các biến chứng như: nhiễm trùng, chàm hóa, viêm cầu thận cấp.
Ghẻ- căn bệnh xuất hiện từ thời La Mã cổ đại
Bệnh ghẻ tồn tại hơn 2.500 năm, từ thời La Mã cổ đại. Thời đó, người La Mã sử dụng thuật ngữ bệnh ghẻ để ám chỉ bất kỳ bệnh da nào gây ngứa. Mãi đến thế kỷ 17, Giovanni Cosimo Bonomomới tìm ra côn trùngSarcoptes scabieilà nguyên nhân của bệnh ghẻ. Các tên Sarcoptes scabiei bắt nguồn từ tiếng Hy Lạp:sarx(the flesh) có nghĩa làthịt, koptein(to smite or cut) có nghĩa là dập nát hoặc cắt và từscabere(to scratch) có nghĩa làxây xước.
Chỉ ghẻ cái mới gây bệnh.
Cái ghẻ hình bầu dục, kích thước khoảng 0,25 mm đường kính (mắt thường có thể thấy như một điểm trắng di động). Chu kỳ toàn bộ cuộc sống cái ghẻ kéo dài 30 ngày nếu cư trú ở thượng bì.
Cái ghẻ di chuyển qua các lớp trên cùng của da bằng cách tiết enzyme proteases để làm suy giảm tầng lớp sừng. Chúng ăn các mô bị phân hủy nhưng không ăn máu. Chúng đi "du lịch" thông qua các lớp biểu bì, tạo ra các tổn thương hang và để lại sau phân của chúng.
Ghẻ cái sinh sôi nảy nở rất nhanh, trong điều kiện thuận lợi một con ghẻ cái, sau 3 tháng có thể có một dòng họ 150 triệu con. Ghẻ cái cũng chết sau khi đã đẻ hết số trứng của mình.
Ban đêm ghẻ cái bò ra khỏi hang tìm ghẻ đực, đây là lúc ngứa nhất, dễ lây truyền nhất, vì ngứa phải gãi làm vương vãi cái ghẻ ra quần áo, giường chiếu... Cái ghẻ sẽ chết sau khi rời vật chủ 4 ngày.
Ban đêm ghẻ cái bò ra khỏi hang tìm ghẻ đực, đây là lúc ngứa nhất.
Triệu chứng lâm sàng
Thời kỳ ủ bệnh thay đổi 2-40 ngày, trung bình 10-15 ngày.
Tổn thương đặc hiệu của bệnh ghẻ là luống ghẻ và mụn nước (còn gọi là mụn trai và đường hang).
- Mụn nước trong bệnh ghẻ thường nhỏ mọc rải rác, trong như hạt ngọc (nếu chưa bị bội nhiễm), nhỏ bằng hạt tấm, không bao giờ mọc thành chùm, thường mọc ở vùng da non.
Đường hang do cái ghẻ đào ở lớp sừng là 1 đường cong ngoằn ngòeohình chữ chi, dài 2-3 cm, gờ cao hơn mặt da, màu trắng đục hay trắng xám, không khớp với hằn da, ở đầu đường hang có mụn nước 1-2 mm đường kính, chính là nơi cư trú của cái ghẻ.
- Đường hầm thường hiếm thấy, nhưng khi thấy đườnghầm thì có thể chẩn đoán xác định bệnh ghẻ.
- Tổn thương thứ phát thường do ngứa gãi gây nên, bao gồm: vết xước gãi, vết trợt, sẩn, vẩy tiết, mụn nước, mụn mủ, chốc nhọt.., sẹo thâm màu, bạc màu.
Những tổn thương thứ phát như nhiễm khuẩn chủ yếu doStreptococcus pyogenesvàStaphylococcus aureu,viêm da, eczema hóa thường che lấp, lu mờ tổn thương đặc hiệu gây khó khăn cho chẩn đoán.
Triệu chứng cơ năng: ngứa nhiều nhất là về đêm, lúc đi ngủ do cái ghẻ di chuyển gây kích thích đầu dây thần kinh cảm giác ở da và một phần do độc tố ghẻ cái tiết ra khi đào hang. Ngứa gãi gây nhiễm khuẩn... và có thể có sốt.
Hình ảnh tổn thương đặc trưng trên da của bệnh nhân.
Người bị nhiễm ký sinh trùng ghẻ lần đầu tiên trong vòng 2 tuần đầu hoàn toàn chưa có biểu hiện ngứa. Những người bị tái nhiễm ghẻ thì xuất hiện ngứa dữ dội ngay từ khi cái ghẻ xâm nhập vào da.
Phòng bệnh
- Vệ sinh cá nhân hằng ngày sạch sẽ.
- Khi phát hiện ra có người trong gia đình bị ghẻ cần điều trị sớm, tránh tiếp xúc và dùng chung các đồ dùng của người bị bệnh.
By: dantri.com.vn
